Mình đã kết thúc khóa thiền 10 ngày Vipassana từ 1 tuần trước. Đối với mình, đây là 1 trải nghiệm khá là “kỳ lạ và thú vị” từ trước đến giờ, nên muốn viết review để có thể lưu lại trải nghiệm này, cũng như là giúp mọi người xung quanh hiểu hơn về khóa thiền. Bài viết này dựa trên trải nghiệm cá nhân của mình, và mình cũng đã “phạm luật” để ghi chép lại trong suốt 10 ngày về những gì mình đã trải qua :)) Bài viết này sẽ gồm 5 phần:
1. Tổng quan về khóa thiền
2. Phương pháp thiền
3. Tổng quan về trải nghiệm của cá nhân mình
4. Trải nghiệm từng ngày của mình ở khóa thiền
5. Những điều mình đã nhận được từ khóa thiền
Tổng quan về khóa thiền
Lúc chuẩn bị đi thì nhiều người có hỏi mình là thiền ở chùa nào, thì mình tham gia khóa thiền ở UCENLIST tại Sóc Sơn. Với mình thì đây là một thiền viện, không phải là chùa, vậy nên khóa thiền này không bị mang nặng màu sắc tôn giáo nào. Mình biết có nhiều nơi cũng tổ chức khóa thiền theo phương pháp này nhưng cá nhân mình khi nhìn vào lịch trình của các bên khác thì thấy không phù hợp lắm, do có cả khoảng thời gian tụng kinh và học về Phật pháp. Với một đứa không theo tôn giáo nào thì mình chỉ muốn đến để học về phương pháp thiền thôi. Với hình như chỉ có UCLENLIST mới thuộc hệ thống thiền Vipassana toàn cầu, và được công nhận chính thức. Bạn có thể tìm thông tin tại trang web chính thức của UCENLIST nhé, hiện có 2 chi nhánh tại Sóc Sơn HN và Củ Chi HCM, khóa học cũng diễn ra nhiều lắm mình thấy tháng nào cũng có.
Nói một cách vắn tắt thì đây là những gì mình phải tuân theo trong 10 ngày diễn ra khóa thiền:
Một ngày bắt đầu từ 4h sáng, và thường kết thúc vào 9h tối. Và công việc trong suốt 1 ngày đó là: thiền (10 tiếng), ăn (thuần chay), ngủ, vệ sinh cá nhân đơn giản nhất. Lịch trình 1 ngày chặt hơn cả đi học quân sự: thiền 2 tiếng ca sáng sớm, ăn sáng, thiền 3 tiếng ca sáng, ăn và nghỉ trưa, thiền 4 tiếng ca chiều, ăn bữa phụ chỉ có hoa quả, sau đó thiền 1 tiếng và nghe pháp thoại 1h, rồi có 1 ca thiền ngắn 15p và đi ngủ. Cứ đến đúng các khung giờ quy định thì tiếng chuông được phát từ loa sẽ vang lên, và tất cả mọi người sẽ hiểu là chuẩn bị đến giờ thiền/ ăn/ nghỉ.
Trong suốt 10 ngày đó, sẽ không được nói chuyện với những người xung quanh, không được liên lạc với bên ngoài, không được dùng điện thoại, đọc sách, ghi chép. Nam và nữ được cách biệt hoàn toàn ở 2 khu và sẽ chỉ nhìn thấy nhau trong khu thiền chung.
Một ngày được ăn 2 bữa chính và sẽ là đồ thuần chay. Bữa sáng thường là bún, phở, bánh cuốn, cháo … còn bữa trưa sẽ có cơm, 2 món chính, 1 món canh, 2 món tráng miệng, và các món ăn kèm (lạc, rong biển). Còn bữa tối thì chỉ có hoa quả và sữa yến mạch.
Mọi người sẽ ở theo 1 phòng 4 người giống như là kí túc xá vậy, đầy đủ tiện nghi. Mỗi tội khu này là rừng núi nên có nhiều muỗi lắm mà con nào cũng to. May là mình đi vào mùa đông nên cũng đỡ hơn, mùa hè thì nhiều kinh khủng và còn bị nóng nữa vì chỉ có điều hòa ở thiền đường mà không có ở phòng riêng.
Cả khóa có khoảng 100 người, nam nữ đều nhau. Mình thấy khóa của mình có khá nhiều bạn trẻ giống như mình, tầm 9x 2k. Còn lại chủ yếu là các cô chú trung niên và một số bác cũng đã lớn tuổi. Sẽ có khoảng 1/3 là thiền sinh cũ, thậm chí có những người đã tham gia 10 khóa thiền như vậy từ trước đó. Ngoài những thiền sinh như mình ra thì sẽ có một đội tình nguyện phục vụ, là các anh chị cô chú thiền sinh cũ. Họ chính là người lo cho bọn mình bữa ăn mỗi ngày. Mỗi một khóa như vậy sẽ có 1 thiền sư để hướng dẫn thực hành thiền và giải đáp thắc mắc – của khóa mình là một ông người Ấn Độ cũng phải 80-90 tuổi rồi.
Về chi phí khóa thiền thì sẽ là tùy tâm và mọi người sẽ thực hiện đóng góp vào cuối khóa nhé.
Về phương pháp thiền
“Vipassana – nghĩa là thấy sự việc đúng như thật – là một trong những phương pháp thiền cổ xưa nhất tại Ấn độ.” Theo mình hiểu thì mục tiêu cao cả nhất của phương pháp này là giúp con người đạt được tới trạng thái Dhamma – sự giác ngộ và giải thoát khỏi mọi khổ đau. Cơ mà đó là mục tiêu của một bậc cao nhân nào đó, còn với một đứa vẫn nhiều tham sân si như mình thì chỉ đơn giản là mình muốn được học về 1 phương pháp thiền có thể áp dụng hàng ngày để giữ được tâm an yên, sống trong hiện tại, điều hòa được năng lượng và cảm xúc, và trở nên hạnh phúc hơn.
Trong suốt 3 ngày đầu tiên bọn mình sẽ được thực hành phương pháp thiền Anapana – chỉ đơn giản là quan sát hơi thở và những cảm nhận của làn hơi khi ra vào qua cánh mũi, và tập trung quan sát vào những cảm nhận ở phần môi trên (như là ngứa, tê, nóng từ hơi thở, đổ mồ hôi…). Đúng vậy, 10 tiếng ngồi mỗi ngày chỉ nhắm mắt và dồn toàn bộ sự tập trung vào mũi và môi trên, không phản ứng gì mà chỉ quan sát thôi. Sang đến ngày thứ 4, mình bắt đầu được học về Vipassana. Về cơ bản thì vẫn là cùng một công việc – quan sát những cảm nhận, nhưng bây giờ là trên khắp cơ thể, từ đầu xuống tới bàn chân. Chỉ quan sát thôi, những cảm giác như là nóng, ngứa, tê… mà không có bất kì một phản ứng nào. Trong quá trình tập 2 phương pháp này, nếu đau mỏi chân và lưng thì có thể thay đổi tư thế ngồi, giữ yên nhiệm vụ quan sát là được. Đến ngày cuối cùng sẽ được thực hành thêm thiền Metta – tức là 5 phút cuối trước khi kết thúc giờ thiền Vipassana mình sẽ có những suy nghĩ tích cực, vị tha, cầu phước lành cho mọi người.
Trong suốt quá trình ngồi thiền, bọn mình được chỉ là việc tâm trí đi lang thang là chuyện bình thường. Với mình thì trong cả khoá thiền nếu ngồi được 100 giờ thì chắc tâm trí đã đi lang thang quá 80 giờ để nghĩ về quá khứ và tương lai. Những lúc phát hiện ra tâm trí đang đi lang thang thì đừng có phản ứng theo kiểu tức giận, oán trách sao mình không thể tập trung được, mà hãy chỉ chấp nhận rằng đó là sự thật, và mình cần quay trở lại với việc quan sát cảm giác trên cơ thể. Đây chính là lý do vì sao ngày trước mình không thể ngồi thiền lâu được, vì mình hay bị rơi vào trạng thái chán ghét bản thân khi cứ nghĩ linh tinh, rồi bỏ thiền đi làm việc khác. Vậy nên việc có thể tận dụng 20 tiếng trong suốt 100 giờ thiền như vậy, với mình là một thành công lớn rồi.
Từ ngày thứ 5 trở đi, mỗi ngày sẽ thực hành 3 tiếng thiền với “quyết tâm mạnh mẽ”, tức là ngồi bất động trong suốt 1 giờ mà không có phản ứng gì, kể cả với việc đau chân và lưng. Chỉ tập trung vào nhiệm vụ duy nhất là quan sát mọi cảm giác. Vậy nên đó là lý do vì sao Vipassana nghĩa là “thấy sự việc đúng như thật”. Tất cả những cảm giác đó, từ dễ chịu đến khó chịu, đều là vô thường – đến rồi sẽ đi, và bằng cách chỉ quan sát mà không phản ứng lại, tâm trí sẽ đạt được trạng thái thăng bằng, an yên, không có ham muốn hay ghét bỏ. Hiểu được điều này rồi thì dù có đau như thế nào cũng phải cố gắng chịu đựng trong suốt 1 giờ đó, vì việc đau, chấp nhận sự thật là trong giây phút này nó đang đau, chỉ quan sát thôi và không phản ứng lại vì biết rằng cơn đau này là vô thường và sẽ qua đi, mới là chìa khóa dẫn đến sự thành công trong việc hành thiền theo phương pháp này.
Trong 1 ngày sẽ có những khung giờ thiền chung tại thiền đường, và tự thiền tại phòng riêng. Nhưng theo quan sát của mình thì hầu hết mọi người sẽ chọn thiền tại thiền đường dù đó có là giờ được phép về phòng, và đúng là nên thế thật, vì dù ở phòng có thể dựa vào tường sẽ đỡ đau lưng hơn, nhưng đồng thời cũng sẽ có rất nhiều cám dỗ (1 chiếc giường êm, 1 cái chăn ấm, 1 bình nước nóng sẵn sàng để tắm) và sẽ không thể thực hành nghiêm túc được.
Trong suốt 10 ngày này có 2 quy tắc cần phải tuân thủ, đó là giữ 5 giới (Sila): không giết hại, trộm cắp, tà dâm, nói dối, hay dùng chất gây say, gây nghiện; và giữ sự im lặng thánh thiện (Noble silence). Mục đích là để giữ cho tâm được thăng bằng, không bị tác động bên ngoài, và có thể hành thiền tốt nhất. Vậy nên mình hay đùa là trông khu thiền như một cái nhà thương điên vậy, khi mọi người đi lại chậm rãi, không cúi mặt thì ngẩng lên nhìn trời mây cây cỏ. Không ai dám nhìn ai bởi có thể khiến tâm dao động.
Mỗi ngày mình sẽ được nghe 1 tiếng pháp thoại – tập trung vào việc giải thích về phương pháp thiền này, nó sẽ hiệu quả như thế nào, và mình cần phải luyện tập như thế nào cho đúng. Pháp thoại không truyền bá tư tưởng chính trị hay tôn giáo gì cả mà rất trung lập, chỉ tập trung vào phương pháp thiền. Ngoài ra trong ngày cũng sẽ có các khung giờ mình được nói chuyện với thiền sư để thầy giải đáp các thắc mắc mà mình có trong quá trình hành thiền.
Tổng quan về trải nghiệm của cá nhân mình
Một trải nghiệm nhiều đau đớn và vật vã, cả về thể xác và tinh thần. Mỗi một ngày mình đều phải ngồi nhiều như vậy trong tư thế khoanh chân và không có chỗ dựa lưng, và chỉ ngồi tầm 15p thôi là cơn đau đã đến rồi. Và trong suốt giờ thiền đó, khi tâm trí mình được đi lang thang, thì tất cả những chuyện đã xảy ra trong quá khứ được trồi lên, khiến bao nhiêu cảm xúc tiêu cực ập đến. 10 ngày đó thực sự giống như 1 quá trình rèn luyện tâm trí và tinh thần vậy, để khiến cho nó trở nên bớt “vô minh” hơn – bớt suy nghĩ quá nhiều về quá khứ và tương lai mà chỉ tập trung vào hiện tại thôi.
Một trải nghiệm với nhiều sự chứng nghiệm, khi mình càng ngày càng hiểu hơn về ý nghĩa của những gì mình đang làm, từ những bài tập quan sát hơi thở, cho đến việc phải ngồi yên trong 1 giờ không động đậy. Đây cũng là điều khó nhất trong khóa thiền mà mình đã làm được thành công, khi có đến 3 giờ mình không động đậy tí nào. Cảm giác đau chân đã bắt đầu từ phút thứ 20, và chỉ tăng dần cho đến hết giờ thiền. Cảm giác đau lưng cũng vậy, khi mình không dám thở mạnh vì mỗi lần thở ra là một lần đau. Để rồi khi giờ bất động đó kết thúc, một cảm giác sướng khôn tả dâng lên như thể mình vừa đạt được một thành tựu vĩ đại gì đó vậy. Đúng là những cơn đau vô thường, khi được duỗi chân phát là thấy hết đau ngay.
Một trải nghiệm sống chậm lại và hòa mình với thiên nhiên. Cứ được nghỉ là mình sẽ lại đứng quan sát rặng cây, cảm nhận những thứ đang hiện hữu ở thực tại, như một cơn gió thổi qua hàng cây, hay là ánh mặt trời vào sáng sớm. Lần đầu tiên trong 22 năm cuộc đời mình nhận ra rằng hướng mình đang nhìn là hướng Đông vì mình có thể nhìn thấy mặt trời lúc 6h sáng, một điều luôn xảy ra mà mình chả bao giờ để ý, và thế là 1 cảm giác hạnh phúc trào dâng, mình đứng cười như một đứa thiểu năng vậy vì phát hiện “vĩ đại này”.
“Hiệu suất” tập trung cho việc thiền của mình tăng dần đều trong 4 ngày đầu, sau đó xuống dần khi bắt đầu chuyển sang tập Vipassana, và mình gần như là không thể tập trung thiền được nữa khi bước sang ngày thứ 8. Lúc kết thúc khóa thiền mình có hỏi mọi người xung quanh thì cũng có nhiều người có trải nghiệm như vậy, rằng trong vài ngày cuối họ chỉ có thể lên thiền đường ngồi chờ hết giờ mà không thể tập trung thiền được nữa. Mình tự thấy bản thân mới chỉ tận dụng được 60% khoảng thời gian ở đây, nhưng có lẽ đấy đã là 1 sự thành công cho một đứa còn “trẻ” như mình.
Trải nghiệm từng ngày của mình ở khóa thiền
Phần này hơi dài và cũng chỉ thuần là trải nghiệm cá nhân của mình trong suốt 10 ngày, nên nếu bạn thực sự quan tâm đến những gì mình đã trải qua trong khóa thiền thì có thể click vào link dưới comment nhé. Để nếu bạn quyết tâm tham gia khóa thiền thì có thể biết phần nào bạn sẽ phải trải qua những gì trong 10 ngày đó.
Những điều mình đã nhận được từ khóa thiền
Với mình, việc hành thiền cũng giống như tập gym cho cơ bắp vậy, cơ mà đây là sự rèn luyện tâm trí để trở nên bớt “vô minh” hơn, bớt nghĩ quá nhiều về quá khứ và tương lai mà chỉ tập trung cho hiện tại thôi, và mình nghĩ là sau 100 giờ thiền thì đây là điều lớn nhất mà mình đã nhận lại được. Những ngày sau khóa thiền mình sống trong hiện tại nhiều hơn – đạt được sự chánh niệm nhiều hơn, tận hưởng những thứ mà trước đây mình đã bỏ lỡ vì bận nghĩ ngợi quá nhiều.
Mình học được cách tập trung vào những cảm giác đang diễn ra trên khắp cơ thể, học được cách cảm nhận làn gió đang thổi qua mặt, cảm nhận hơi ấm của ánh nắng đang chiếu lên da, và thấy hạnh phúc vì những điều dung dị đó.
Khả năng tách bản thân khỏi cảm xúc/ suy nghĩ của mình trở nên tốt hơn. Trong suốt 7 ngày vừa rồi, mỗi khi mình đang rơi vào một cảm xúc hoặc suy nghĩ tiêu cực (như tức giận, chán ghét, đau buồn …), mình phát hiện ra khá nhanh, và thay vì tìm cách né tránh, mình sẽ chuyển sang tập quan sát những phản ứng tự nhiên trên cơ thể mình (hơi thở, nhịp tim…). Đây cũng là cách mà pháp thoại đã chỉ mình khi gặp phải cảm xúc tiêu cực, để có thể điều hòa cảm xúc và năng lượng tốt hơn.
Một điều rất thực tế mà mình nhận được đó là có bài tập cho bất kì khoảng thời gian chờ đợi nào trong ngày. Bây giờ nếu phải chờ một thứ gì đó xảy ra trong khoảng 1,2 hoặc 5 phút, thì thay vì lấy điện thoại ra lướt, mình sẽ cố gắng quan sát hơi thở ra vào ở cánh mũi. Điều này vừa giúp mình cải thiện được sự tập trung trong việc hành thiền và trong cuộc sống, vừa bớt được việc lướt điện thoại như một thói quen này.
Một bài tập để hành thiền mỗi ngày: đây là mục đích ban đầu của mình khi đến khóa thiền, và may mắn là mình đã đạt được nó. Mỗi ngày mình đều cố gắng dành ít nhất 1 giờ hành thiền, dù là theo phương pháp Anapana hay Vipassana, cũng như tranh thủ những lúc rảnh rỗi không có gì làm cũng sẽ tập quan sát hơi thở.
Cuối cùng là một cộng đồng mới. Cộng đồng này đa dạng lắm, đủ độ tuổi, đủ ngành nghề, nhưng mọi người đều đang cố gắng trên con đường có một cuộc sống an yên. Học được rất nhiều từ các bác, các chú thông qua những cuộc trò chuyện ở ngày cuối cùng của khóa thiền và cảm thấy cuộc sống trở nên phong phú và được rộng mở hơn, khi không chỉ được bao quanh bởi những người bạn đồng trang lứa như trước nữa.
Hôm nay đã là ngày thứ 8 kể từ ngày kết thúc khóa thiền, và mặc dù không phải hôm nào mình cũng có thể duy trì việc hành thiền nghiêm túc, mình vẫn cảm thấy biết ơn rất nhiều về những gì mình đã nhận lại được từ khóa thiền. Chắc chắn trong tương lai mình sẽ tham dự những khóa ngắn ngày dành cho thiền sinh cũ để có được môi trường an tĩnh như vậy tập trung cho việc hành thiền, và sắp xếp để trong vài năm tới có thể tham dự khóa 10 ngày, nhưng với một tâm thế sẵn sàng và cố gắng hơn để có thể tận dụng hết được cả 10 ngày đó.
Cụ thể về trải nghiệm từng ngày của mình trong suốt 10 ngày đó: https://drive.google.com/…/1tYV1UAoequQnUTGbqJD…/view…
